VoyForums
[ Show ]
Support VoyForums
[ Shrink ]
VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

01/ 3/25 07:49:07 [ Login ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time | Archives: 1, 2, 3, 4, [5], 6, 7, 8, 9, 10 ]

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 07/31/01 22:49:17
Author: Boran
Subject: UKY Yighinining Arqa Korunuxi

Kopcilik yahximusiler:
Tunugun Waris ependining jawabini anglap meyuslinip turuxumgha,Gulistan hanim(ependim)ning bir parce qisqa maqalisi peyda boldi,uningdiki "buningda coqum bir gep bar"digen ibarini oqup, turupla qaldim,xuning bilen ehwal igilex ucun til-yeziq komitetidiki ozem tonuydighan birneqqe ependini izdep bardim.Ular icidiki konglum yeqinraq birsi mehsidimni bilgendin keyin deslepte ozini qetke aldi,men cing turuwalghacqa ahiri u mawularni sozlep berdi: Uyghur tili ipadilex jehette dunyadiki baxqa herqandaq tildin ustun turidu,bu qaymaqtek til herqandaq bir milletning til tawuxini toghra ipadilep bereleydu,Uyghur tilidiki bir qisim tawuxlarni Henzular,En'gilizlar hetta Ruslarmu unce asan ciqiralmaydu.Emma Uyghur kona yeziqi undaq emes,u Henzuqe, En'gilizqe hetta Rusqe tillarning nurghun teleppuzini toghra ipadilep berelmeydu. Bir millet ucun til asasi orunda turidu, tilni ipadileydighan herp-belge(yeziq)larning qandaq bolixi beribir,herqandaq bir milletning tilini xu millet kixiliri eniq bilidu,peqet bir olcemlik transispiksiye bolsila kupaye.Lekin Uyghur tili undaq emes,burun til tawuxlirini ipadilexte yengi yeziq eynen kocurup kelinetti,biraq buni baxqa millet kixiliri(tilxunasliri) cuxunelmeydu,bu huddi Uyghurcini Uyghurcigha terjime qilghandekla bimene bir ix,xu Uyghur tilini putun dunyagha bildurux ucun helqara olqemlik transispiksiyeni qollunuxqa toghra keletti.Del xu peytte UKY ni bekitixte talax-tartix peyda boldi, tilxunaslarning daghdughiliq eqilidighan UKY 4-yighinigha teklip qilinghanliqidin toluq hewiri bar idi,biraq ular aldin bax qoxiwalmighacqa yighinda lahiyining birlikke kelelmeydighanliqigha kozi yetip heckim berixni halimidi.Yeziq bekitix digen qisqa waqit icide elip berilidighan undaq asan ix emes-de, bizmu alimlar qatnaxmighan yighinning muwepeqiyetlik bolmaydighanliqini eniq bilgecke,alimlar barmighandikin abroyimizning tokilixidin ensirep barmiduq.Digendek bir aygha yetmigen waqitta UKYning ikki hil lahiyeside keskin munazire peyda boldi,tilxunaslar keyinki tekplipni tapxuruwelipla "muwapiq peytte acarmiz"dep ipade bilduruxti,xuning bilen ular birneqqe kun meslihetlexkendin keyin talax-tartix arqiliq, UKYning ornigha helqara olqemlik transispiksiyeni ixlitixni qarar qildi. Namdiki bu UKY burunla bekitilip bolunghan idi, hergizmu baxqilar eytqandek 2-3 saet iqidila bekitilmidi, belki Hoxur muellim, M.Erdem,Waris abdukerim qatarliqlarning soaligha jawap berip, ularni "qayil qilix"qila 2-3 saet waqit ketti, naraziliq peyda bolup, baxqilarning qataq terixining aldini elix ucun "munasiwetsiz kixiler" qatnaxtulmidi hem ahirqi lahiye dep bekitti.Kopcilik ozliri teklip qilghiniken,tilxunaslarmu ozlirining tegixlik burqini ada qildi, emdi ularni tillap-sesitixning nime hajiti?Buning ziyini barki,hicqandaq paydisi yoq.Tilxunaslarning oylighinimu toghra,cunki UKY helq'ara olcemlik transispiksiye boyiqe yezilsa Uyghur tilini dunyada tehimu koprek adem quxuneleydighan bolidu,bu millitimiz ucun paydiliq emesmu?
men Abdurehim ependining teklipini sorisam u mundaq didi: qolayliq boluxni oylaxqanda Abdurehimning digini toghra,"qekitlik A" ning ornigha "E"ni ixletkende E(eyiq)ning ustige taj keyduruxkila bolidu,biraq ustige qekit qoyuxqa bolmaydu,qunki olqemlik transispiksiyede til aldi we til keyni sozuq tawuxlarni ipadilexte melum qaide bar(mening tilxunasliqtin taza hewirim bolmighacqa u bu jehette kop tohtalmidi),bu yerdiki mesile ixlitix castotisining yuquri-towenlikide emes belki,helq'araliq transispiksiyening olqemlik bolux-bolmasliqida. E(eyiq)ning ixlitilix castotisi Altay-Oral til sistimisidiki az bir qisim tillarda qisqa bolsimu, dunyadiki nurghun tillarda uzun bolidu,transispiksiyide qalaymiqanciliq korulse baxqa milletning til alimliri Uyghur tilxunaslarni "nan qepiken" dimemdu.Eger undaq ixlitilse urup kirguzuxke qolayliq bolghan bilen, helq'araliq transispiksiye olqimini buzup taxlap ohxaxla qolaysizliq peyda qilidu,buningda yenila alimlarning digini boyice qekitlik ixletken yahxi,zadi ixlitimen diyilse sozuq tawuxlarning hemmisini cekitsiz ixlitixke toghra kelidu,bundaq bolghanda UKY helq'ara transispiksiye olcimige azraq yeqinlixidu.Mirsultan aka bilen Waris Abdukerimning sohbitidimu Mirsultan akam Abdurehimning teklipini yolluq deptu,biraq UKY lahiyisini u ozi yalghuz qarar qilmighandikin,ozi yalghuz inkar qilsa bolmaydu-de.
Ahirida men ozem baxtin-ahirghice qollap keliwatqan UKY-2 we baxqa lahiyelerni hazirqi UKYning ornigha dessitixke bolidighan-bolmaydighanliqini sorisam, u buningdin ozini qetke elip turuxigha yanfoni sayrap ketiwidi,muhim bir ixni bahane qilip aldirax hoxluxupla ketip qaldi.

**************************************************************************

Turupla qaldim,tilxunaslar esli bizge awariciliq tepip berip ozlirige qolayliq yaratmaqciken, UKYni qancilik adem ixlitidu, tawux ciqirix belgisini canqe adem ixlitidu? Az sanliqlar ozige qolayliq yaratsa bolidikenu,biz ozimizge qolayliq yaratsaq bolmamdiken? Oylap baqsam 4-yighinni "atalmix" dep zangliq qiptuq, emiliyette uninggha nurghun kixilerning ejri singgen idi, uningda kompiyutercilarning pikrige hormet qilinip ikki hil lahiye sunulghan idi,UKY-2 lahiyisi "MAKANIM" paranghanisi(tor bettiki axu kaltekke min'gen hejwi resimni korsem kuluxning ornigha icim serilidu) "MISRAN"diki ray sinaxta nurghun kixilerning qollixighe erixken idighu? Emdi bildim, eslide tot adem bir yerde yasapla kelengsiz birnemini taxlap bergen 5-yighin atalmixken! Xundaq qilip UKYni bekitip boldi, emdi ularni 10 qetim, hetta 100 qetim izdep berip yalwurghanningmu paydisi yoq, huddi ular eytqandek, ular qatnaxqan UKY yighini emdi menggu ecilmaydu, "aldirax ependiler"ni emdi bir yerge yiqqilimu bolmaydu. Hey,kopcilik! bu gepni tolimu didim, hemmeylen qolayliq, qolayliq deydu, UKY-2 hazirqi atalmix UKYdin qolayliq tursa uni nimixqa ixletmeymiz?!!! Heyranmen.
WaqitF2001-07-27.14:04:33@

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Replies:

Forum timezone: GMT+2
VF Version: 3.00b, ConfDB:
Before posting please read our privacy policy.
VoyForums(tm) is a Free Service from Voyager Info-Systems.
Copyright © 1998-2019 Voyager Info-Systems. All Rights Reserved.