VoyForums
[ Show ]
Support VoyForums
[ Shrink ]
VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

12/21/24 17:00:37 [ Login ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time | Archives: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, [8], 9, 10 ]

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 07/12/01 22:35:08
Author: Muhemmed Erdem
Subject: Re: Yengi Esir Sowghisi
In reply to: Alimjan Idiris 's message, "Re: Yengi Esir Sowghisi" on 07/12/01 22:33:56

From: Muhemmed Erdem
Date: (Date Unavailable)
Subject: Yengi Esir Sowghisi


X-Mailer: SinaMail 3.0Beta (FireToad)
X-Priority: 3

Essalam Hörmetlik Abdi Reyim ependim, Tordashlar!

Medet berginingizge koptin kop rehmet!

Hormetlik Abdi Reyim ependi siz eytqandek ademning qarashlirida ozgirish bolup
turidiken. Sizning kozqarashliringizmu nahayti orunluq bolup, hechqandaq
hataliq yoq dep qaraymen. Belkim siz kop tereplerdin mulahize elip berip
yuqiridikidek pikirge kelgensiz. Bir mesilini ohshimighan nuqtidin turup
chushendurush mumkin, men siz sozlep otken bezi mesililerni bashqa bir nuqtidin
qarap ozemning shehsiy qarishim boyiche chuxendurup qoshumche qilmaqchimen:

Shundaq biz Junggoda yashawatimiz bizning dolet tilimiz Henzu tili, Jonggudiki
herqandaq millet jümlidin Uyghurlarmu Henzu tlini üginidu, biraq “Henzu
yëziqni ügenmey birer ixni qilixi natayin” deyish bumu bir terplimilik
qarash. Bu yerdiki yeziqning birsi Henzu tili uchun hizmet qilsa yene birsi
Uyghur tili uchun hizmet qilidu. Adette dunyadiki herqandaq ohshash bolmighan
ikki hil yeziq yaki ikki hil til otturisida toqunush we mujumellik mewjut
bolishi bu muqerrerlik bolishi mumkin, biz bilimiz bir tilda yahshi menidiki
bir soz yene dir tilda eski menini bilduridu, bundaq misallar heli kop, shundaq
bolghachqa ular menggu bir hil til yaki bir hil yeziq bolup birikelmeydu.

Biz aldinqi qetim “Ozbekler Uyghurlarni oylapmu qoymaydu”, “Biz ulani
dorimasliqimiz kerek” degen mezmunda azraq mulahize qilishqan, shundaq
Uyghurlarni oylaydighan, Uyghurlargha kongul bolidighan hechqandaq millet yoq,
biz yoqulup ketish aldida turghan alahide qoghdilidighan “Haywanatlar”
chilikmu emes, bizning hazir bashqilardin periqlengidek hechnersimiz yoq, peqet
dunyadiki hechqandaq milletningkige ohshimaydighan kop ademmu bilip
ketmeydighan bir addila tilimiz bar, biz hazir bu tilimiz uchun hizmet
qilidighan yeziqni mulahize qiliwatimiz, shundaq biz birer ish qilimiz
deydikenmiz Henzu tilini, yeziqini uginishimiz kerek, elbette biz bu Uyghur
tilimizni, Uyghur degen namimizni yoqitiwetishke asas selish bedilige emes
belki uni saqlap qelish asasida yeziqimizni bekitip Uyghur tilimizni tereqqiy
qildurishimiz kerek.

Shundaq bezi herplerge biz kongen bilen hemme kishilerning konelishi we
qaytidin uginishi natayin. Biraq hemme nersini heliqning konishi boyiche
qoyiwetishke bolmaydu, bu nuqtini aldinqi qetimqi kozqarishimda eytqan idim. Bu
yerde qayta tohtalmay.

Chet ellikler chiqarghan kitap zjurnallar tiranskiripsiyeni asas qilghanliqi
eniq, biz yeziq bekitishtiki prinsipimizda helqara transskiripsiyeni asas
qilimiz degen maddimu bar, shunga bumu azraq bolsimu UKY ni bekitish
prinsipimizgha uyghun kelip qalidu.

Biz Henzuche yer namliri, we kishi isimlirini yazghanda eslidiki pinyin
halitide yezip tashlash ehtimalliqimiz yuqiri, bular rast shundaq bolishi
mumkin. Biz hazir Uyghur kona yeziqida imla qaidisi boyiche bir betlik maqale
yezip baq dise, aliy mektepte oqughan 100 ademdin 90 pirsenttin kopreki bir
betlik maqalidiki 10-20 pirsent sozlukni Hazirqi zaman Uyghur tilining imla
qaidisi boyiche yazalmasliqi mumkin.(Sinaq qilmighan bolsammu bu perez
emeliyetke heli uyghun) Bu miqdar Henzuche yer namliri we kishi isimlirini
pinyin boyiche “hata” yazghangha qarighanda helila yuqiri. Turmushta
bularnimu chushunup keteleymiz, hem metbuatlardimu muherrirlirimiz,
korrektorlirimiz toghirlap ketelishi mumkin.

Toghra hazir Henzuche pinyin ugengenler barghansiri kopeymekte, aliy
mekteplerdimu derislikler Henzuche sozlinidu, ottura mekteplermu tejribe
siniplirini tesis qilip yildin yilgha kopeymekte.
Eger UKY putunley pinyin boyiche bolghanda biz uchun muhim bolghan ashu
“kowruk” rolini oynaydighan bir turkum kishilirimiz uchun taza yahshi ish
bolidu, sizningche tuhumdin chiqip shakilini untiydighan ashu “qismen”
kowrukler Ozining Uyghur bolup qalghinidin pushayman qilghinidin oz
qerindashliriighimu Uyghurchimu sozlimeydighan tursa ulardin undaq chong
umidlerni kutush anche aqilanilik bolmasliqi mumkin, gerche ular “qissmenler”
bolsimu hazirqi sharaitta ular siyaset belguliguchiler bolup qelishi mumkin.
Kunlerning biride ular Uyghurche hetni mundaq yazmaydu degilimu bolmaydu:
“Bugun 中华 Helq Jumhuriyitining bash 书记si江泽民 新疆ni ziyaret qildi.”
Chunki yer namlirini, kishi isimlirinni bundaq yezish tehimu qolayliq,
nurghunlighan adem chushinidu, hem ihcham bolidu.

Bizning ewladlirimizning Henzuche pinyin bilen ohshash bolmighan ashu bir
nechche heripni uginshige kelsek, meningche u herpler kop tesir korsitelmesliki
mumkin. Chunki Uyghur perzentliri hergizmu Uyghurchidin sawadini chiqarmay
turupla Henzuche ugenmes deymen(Henzuche mektepte oqughanliri biraqla Henzuche
sawad chiqiridu). Uning ustige hazirche UKY diki herplerniing pinyin bilen
toqunushidighanliri yenila heli az,

Deginingiz orunluq, Henzu yoldashlarning qarishida Henzu tilini rawan
olchemlik sozliyeligen adem eng eqilliq hesablinidu, biraq biz Henzu tilini
olchemlik sozleshni Uyghurlarning eqilliq bolushining olchimi qiliwalsaq
bolmasmikin deymen.

UKY diki herpler bilen pinyindiki herpler ohshash bolup qalsa qandaq
ehwallarning bolishi hemmimizge ayan bolsa kërek.

Shundaq, Uyghur tilimizdiki 32 tawush 35 ke aylinidu, tilimizgha Henzuchidin
koplep sozler kiridu, chunki Henzuchini rawan, olchemlik sozleydighanlar kundin
kunge kopiyip qalaq, uzun, kishiler chushenmeydighan Uyghurche sozlerni
qilidighanlar aziyidu, Uyghur tilidiki qoshumchilar, baghlighuchilardin bashqa
isim, piellar Henzuche qisqa sozler bilen diyilip sap Uyghurche nerse az
qalidu, hemme adem konup ketkendin keyin Uyghur yeziqidiki materiyallarni
kishiler kormeydu, shuning bilen bundaq materiyallar aziyidu…..(Bular talay
yillardin keyinki ishlar bolup, bir perez)

Tor bekitimizni ozgertishte siz degendek men hazirche biraqla ozgertmeymen,
shunga hazir kirguziliwatqan materiyallarni kona yeziq bilen kirguzup andin UIY
gha aylandurdurduq, keyin UKY hokimet teripidin testiqlinip resmiy
bekitilgendin keyin andin kona yeziqtiki materiyallarni UKY gha aylandurimiz.

Aman bolung.

Ailingizge beht we hatirjemlik tilep, Muhemmed Erdem.

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]
Forum timezone: GMT+2
VF Version: 3.00b, ConfDB:
Before posting please read our privacy policy.
VoyForums(tm) is a Free Service from Voyager Info-Systems.
Copyright © 1998-2019 Voyager Info-Systems. All Rights Reserved.