VoyForums
[ Show ]
Support VoyForums
[ Shrink ]
VoyForums Announcement: Programming and providing support for this service has been a labor of love since 1997. We are one of the few services online who values our users' privacy, and have never sold your information. We have even fought hard to defend your privacy in legal cases; however, we've done it with almost no financial support -- paying out of pocket to continue providing the service. Due to the issues imposed on us by advertisers, we also stopped hosting most ads on the forums many years ago. We hope you appreciate our efforts.

Show your support by donating any amount. (Note: We are still technically a for-profit company, so your contribution is not tax-deductible.) PayPal Acct: Feedback:

Donate to VoyForums (PayPal):

12/21/24 16:37:49 [ Login ] [ Main index ] [ Post a new message ] [ Search | Check update time | Archives: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, [8], 9, 10 ]

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]

Date Posted: 07/12/01 22:41:09
Author: Abdireyim
Subject: Re: Yengi Esir Sowghisi(....koxumce teklip)
In reply to: Muhemmed Erdem 's message, "Yengi Esir Sowghisi" on 07/12/01 22:32:32

From:
Date: Fri Dec 29, 2000 5:41 pm
Subject: Re: Esir Sowghisi(....koxumce teklip)


Western Europe(ISO) bilen enkodlang! Halimisingiz UIY plain teks bu hetning ahirida.

UIY rich teks.

H,örmetlik M.Erdem/Tordaxlar:

Yahximu siz/siler!

Men 1. Dekabir yëziq munazirisi kötürülgendin keyin sizining h,azirghice h,ec qandaq munazirlargha qatnaxmighanlighingizning sewebini oylighan idim, cünki siz UIY ni birlikke keltürgenlerning we uni texwiq qiliwatqanlarning assasi kixiliri. Bügünki hetingizdin xuni uhtumki, del men oylighandek qilipsiz. Bunungdin keyin eger yene muzakir bolup qalsa aktip munazirlerge qatnixing, biz h,ergizmu baxqice oylimaymiz. Cünki kixilerning qaraxliri bolsa, dawamliq yëngilinip turudighan xey'i.

Tordaxlar biz hazir acal yolda turiwatimiz:

Bir yol bolsa ikki yeziq otturisida toqunuxlar ëlip kelse, Ikkinci yol bolsa pinyin bilen eng az toqunuxi bolghan we uning bilen paralel mangalaydighan yoldur.

Biz nime ücün ikkinci yolni tallaxni murajet qilimiz? Bu nuhta uzundin beri sözlinip kelmekte. Yene sözley.

Biz, mutteh köp Uyghurlar, Zhonghua Helq Jumh,eriyitining Xinjiang Uyghur Awtonom Rayonida yaxawatimiz. Zhonghua Helq Jumh,eriyitining döwlet tili bolsa Henzu tili, h,erqandaq millet jümlidin Uyghurlarmu bu yëziqni ügenmey birer ixni qilixi natayin. Biz baxqa yerde yaxighinimiz yoq. Eger biz yëziq tallaxta buninggha realliq bilen qarimaydikenmiz. UKY ni Henzuce pinyin bilen mumkin qeder yëqinlaxturmaydikenmiz, ikki yëziq otturisida mengu toqunuxlar bolidu, kop waqit ikki yëziq otturisidiki mujumellikni h,el qilixqa këtidu.

M. Erdem efendim siz “q” gha köndighu depsiz, toghra könduq, mumkin bolghan xaraitta bundaq könüxke tegixlik ixlar munkin qeder az bolixi kërek idi.

Yene bir mesile, "siz" bilen "men" yëngi nersilerge köneligen bilen, h,emme kixilerning könelixi we qaytidin ügünixi natayin. Cünki, kixilerning bu mesilige tutqan pozitsiyesi ohxax boliwermeydu. Buni tilimizning siyasi we ehsadi orni belgiligen. Yene hemme kixilerning engi ohxax boliwermeydu. Nurghunlighan kixiler, deslepte nime ügengen bolsa, xu peti xuni qollinidu. Baxqa nersini (u tilning orni bolmighan caghda) ügünixni halimyadu. Eger h,emmimiz eqilliq bolghan bolsaq, Microsoft h,azirqidek bazar tapalmayti. eytixlargha qarighanda Mutlek kop kixiler “dummy(kalwa)” bolghacgha yaki xundaq boluxni halighacqa. Manga hazir, biz Microsoft mesulatlirini ixlitiwatidikenmiz. Xuning bilen, biz MicroSoftning baylirini(hizmetcilirini) biz aran tapqan pullirimiz bilen baqidikenmiz.

>...Lahiye burun Uyghurlar, chet ellikler otturigha qoyghan, gezit -zjurnal, kitaplar >neshir >qilinip baqqan lahiyeler……


Bu jümle toghurluq as tola sözlep qoyay.

Yuqarda eytilghan cet’elik yaki Uyghur tetqiqatcilar bolsa yëngi yëziq bëkitix ücün kitap yazghini yoq. Peqetla ozliri köngen assasta we tetqiqat yaki kitap yëzixqa asan bolsun dep h,erpleni tallighan. Bolupmu cet’ellikler bizning menpetimizni oylap we xuni ciqix qilip yeziq bëkitkini yoq. Ular bolsa peqetla “transletteration”, yëziq digili bolmaydu. Ularning qiliwatqini ixi tetqiqat yaki bolmisa bir eser yëzix. Bizning bu yerde oylawatqinimiz bolsa, bizning menpetimizni we etrapimizdiki realliqni oylap yëziq mesilisini oylixiwatimiz. Bular bolsa tuptin bir birige ohximaydighan ikki hil uqum we meydan. Bularni aydinglaxturiwalayli.

UKY bolsa bizge töwendikidek qiyinciliqni ekilidu.

1) Kixi isimlar we Yer namlar:

“Henzu tili Xinjiang xaraitida biz ugenmisek bolmaydighan hokumet tili bolghacqa, bu mesilige nisbeten obektip qarimisaq bolmaydu. Biz Henzu tili bilen herkuni ucrixip turmisaq bolmaydu, bu emiliy realliq…..Alayluq, yer isimliridin Zhongguo, Xinjiang, Guangzhou, Zhengzhou; adem isimliridin Zhu Rongji digenlergege ohxax hetler jumle xeklidila emes belki yekke halettimu u yer bu yerde kozimizge ciliqip turidu. Henzuciki her hil yer we adem isimlirini ixletkende, daim oylimastinla eslidiki penyin haliti boyice yezip taxlax ehtimalliqimiz nahayiti yuquri, bolupmu Henzu tili sawati barlarning kopuncisi xundaq yezixqa konup ketken”(Alimjan Idris)

2) Ikki yeziq otturisidiki qalaymiqancilik,

UYY ügengenler Englishce yaki Pinyince birer nersilerni yazsa h,erplerni izcil h,alda toghra yazidu. Cünki yuqarqi yëziqlar izcil bir biri bilen mas.

UYY ügengen kixi Rosce ügengen bolsa, eger u kixi Uyghurce yazghan caghda daim, UYY diki “r” ni yazimen dep Roscidiki “p” yezip qoyidu. Bu nahayiti ommumi ehwal. Bu ehwalni Rosce ügengenlerge intayin iniq.

Kespi het urghucilarning (Wubizixing) din sirt, mutleh köp kixiler WindowsWord bilen Pinyin arqiliq henzuce het uridu. Eger UKY, pinyin bilen toqunux bolsa, qanciliq qiyinciliq we mujimelliklerning bolidighanlighi h,emmimizge ayan. Meningce bu intayin muhim nuhta.

Alayluq UKY ciqqandin keyin, bezimiz keyboardni Germancigha özgerti. Bu tahtida “y” bilen “z” ning orni almaxqan. Het yazghan caghda qanciliq qiynilixlar bolidighanlighi u tahtini sinapbaqqanlargha ayan. Eger UKY bilen pinyin qalaymighan bolsa qanciliq qalaymiqancilikni ekilidighanlighi bu iniq. Eger sel diqqet qilmisaq, Englishce yazghandimu UKY ning tesiri bilen qalaymiqancilik bolixi mumkin.

4)Yene bir ixqa sel qarimayli.

Zor bir qisim pinyinge ügünüp qalghanlar UKY ni ügünixi natayin, barghansiri bularning sëpi zoraymaqta. Bunungdin keyinmu dawamliq zoriyixi munkin. Yene hazir, Uyghur mehteplirimu barghansiri henzuce til mekteplirige aylanmaqta. Biz bundaq bir yölülüxke sel qarimaslighimiz kerek. Bundaq septiki kixiler, Uyghurcini ixletmisimu(yeziq) jenini beqip ketiweridu. Ular ozining bir ikki ëghiz gepini Uyghurce ongxap yezixi natayin(az bir kismini hesapqa almighanda). Bundaq kixilerdin, biz UKY ni ügünidu dep ümüt kütelmeymiz. Lekin bu kixiler biz ücün muhim ular bizning yene bir bayliqimiz(resources). Eger UKY pinyin bilen yeqin bolsa, ular ance küc serp qilmayla(özligidin yaki melum turutke bilen) UKY ni ügüneleydu. Xuning türütküsi bilen, öz millitining edibi tiligha we yeziqigha qiziqixlar tughuluxi ahirida edibi eserlirimizdin h,özurlinidighan sewiyegimu yetixi mumkin, we ahirida özlini tonuxi mumkin. Biz ularni amal bar özimizning yenigha tartiximiz kerek, ulargha biz qorghan we sepil qurmay, eksice biz ulargha xaraitni tughduriximiz kerek.

5) UKY pinyin bilen toqunux bolmisa,

UKY ning omumxigha nah,ayiti qolayliq xarait yaritimiz, cünki h,azir balilar ücünci(?) siniptin Henzuce pinyin ügünidu, Bu bolsa UKY ni omumlaxturuxtiki eng yahxi xarait.

Ësimde qelixice biz pinyinni bir ikki heptidila qalmay ügüniwalghan(kücimiz asasen yeziqni igenlexke emes belki alangni igenlexke ketken). Hazir bolsa, balilar neh pütün yilda tehi bezi balilarning pinyin sawadi ciqmaydu. Cünki kona yeziq pilen latin(pinyin) yeziqini ohxutux mumkin emes.

Henzu tilida “Zh,ch,sh” lar bolsa bizning teleppuz qiliximizgha eng qiyin tawux. Cünki Uyghur tilida bundaq tawux yoq, lekin mutleh köp yoldaxlar bizni özidek sözlexke dewet qilghacqa. Axundaq sözlisek, seviyeri bar dep h,esaplighacqa we xundaq ümüd kütkexke. Bu bezi kixilerning ügünüxige tosalghu bolup, ahirida nurghunlighan kixiler, bundaq qilalmay rohi jehettin tengpungluq buzulup, taki qerighice henzucini yahxi ügünelmeydu.

Undaqta UKY diki hepler bilen pinyindiki herpler ohxax bolup qalsa qandaq ehwallarning bolixi h,emmimizge ayan bolsa kërek.

M.Erdem epfendi siz betingizni UKY ke özgertimen dep yezipsiz, bu ix biraz aldurangghulukmikin dep oylap qaldim. Bir h,ësapta sizning bëtingiz bilen Teklamakan bëkiti yëziqni omumlaxturuxta muhim rol oynaydighan betler. Eger siler qaysini yazsanglar, silerge egixip nurghunlighan kixiler silerning yëzixinglar boyice bolixi mumkin.

Hazir tehi UKY munasiwetlik orunlarning aldigha barmidi. Eng muhim mesile, UKY testiqtin ötemdu ötmemdu buni hec him bilmeydu. Bundaq xaraitat betlerni özgetix yahxi ix emes. Kütülmigen ehwal yüz berip, testiqlanmisa u caghda yëngi yëziq ixletküciler arisida yene parcilinixlar bolidu. Burun UIY ni omumlaxturux ücün qilghan ixliringiz eh,miyetsiz bolup qalidu.

Eger UKY testiqlanmisa biz yene dawamliq UIY ni texwiq qiliximiz kërek. Cünki, bu yëziq heli omumluxup qaldi we pinyin bilen zidiyet az. Peqetla “h” mesilisini hel qilsaqla bolidu.

Xunung ücün xehsen mening ümüdim biz UKY ning tehimu ilmiliq bilen lahilinip uning testiqtin ötüxini küteyli. Testiqtin ötse, biz munazirlirimizni xuan tohtutup UKY ni omumlaxturux ücün qedem taxlayli, betlirimizni özgerteyli.



#Eger kixilik almaxlarni ixlitix jeryanida uquxmasliq bolsa ular melum xehslerge qaritilghan emes. Hataliqlar bolsa tuzutup oqasiler.



Aman bolung/bolunglar,

Abdi Reyim(Rey)

UIY plain teks.

H,ormetlik M.Erdem/Tordaxlar:

Yahximu siz/siler!

Men 14. Dekabir yeziq munazirisi koturulgendin keyin sizining h,azirghice h,ec qandaq munazirlargha qatnaxmighanlighingizning sewebini oylighan idim, cunki siz UIY ni birlikke kelturgenlerning we uni texwiq qiliwatqanlarning assasi kixiliri. Bugunki hetingizdin xuni uhtumki, del men oylighandek qilipsiz. Bunungdin keyin eger yene muzakir bolup qalsa aktip munazirlerge qatnixing, biz h,ergizmu baxqice oylimaymiz. Cunki kixilerning qaraxliri bolsa, dawamliq yengilinip turudighan xey'i.

Tordaxlar biz hazir acal yolda turiwatimiz:

Bir yol bolsa ikki yeziq otturisida toqunuxlar elip kelse, Ikkinci yol bolsa pinyin bilen eng az toqunuxi bolghan we uning bilen paralell mangalaydighan yoldur.

Biz nime ucun ikkinci yolni tallaxni murajet qilimiz? Bu nuhta uzundin beri sozlinip kelmekte. Yene sozley.

Biz, mutteh kop Uyghurlar, Zhonghua Helq Jumh,eriyitining Xinjiang Uyghur Awtonom Rayonida yaxawatimiz. Zhonghua Helq Jumh,eriyitining dowlet tili bolsa Henzu tili, h,erqandaq millet jumlidin Uyghurlarmu bu yeziqni ugenmey birer ixni qilixi natayin. Biz baxqa yerde yaxighinimiz yoq. Eger biz yeziq tallaxta buninggha realliq bilen qarimaydikenmiz. UKY ni Henzuce pinyin bilen mumkin qeder yeqinlaxturmaydikenmiz , ikki yeziq otturisida mengu toqunuxlar bolidu, kop waqit ikki yeziq otturisidiki mujumellikni h,el qilixqa ketidu.

M. Erdem efendim siz “q” gha kondighu depsiz, toghra konduq, mumkin bolghan xaraitta bundaq konuxke tegixlik ixlar munkin qeder az bolixi kerek idi.

Yene bir mesile, "siz" bilen "men" yengi nersilerge koneligen bilen, h,emme kixilerning konelixi we qaytidin ugunixi natayin. Cunki, kixilerning bu mesilige tutqan pozitsiyesi ohxax boliwermeydu. Buni tilimizning siyasi we ehsadi orni belgiligen. Yene hemme kixiler engi ohxax boliwermeydu. Nurghunlighan kixiler, deslepte nime ugengen bolsa, xu peti xuni qollinidu. Baxqa nersini (u tilning orni bolmighan caghda) ugunixni halimyadu. Eger h,emme adem eqilliq bolghan bolsa, Microsoft h,azirqidek bazar tapalmayti. eytixlargha qarighanda Mutlek kop kixiler “dummy(kalwa)" bolghacgha yaki xundaq boluxni halighacqa. Manga hazir, biz Microsoft mesulatlirini ixlitiwatidikenmiz.Xuning bilen, biz MicroSoftning baylirini(hizmetcilirini) biz aran tapqan pullirimiz bilen baqidikenmiz.

>Lahiye burun Uyghurlar, chet ellikler otturigha qoyghan, gezit -zjurnal, kitaplar >neshir qilinip baqqan lahiyeler……


Bu jumle toghurluq as tola sozlep qoyay.

Yuqarda eytilghan cet’elik yaki Uyghur tetqiqatcilar bolsa yengi yeziq bekitix ucun kitap yazghini yoq. Peqetla ozliri kongen assasta we tetqiqat yaki kitap yezixqa asan bolsun dep h,erpleni tallighan. Bolupmu cet’ellikler bizning menpetimizni oylap we xuni ciqix qilip yeziq bekitkini yoq. Ular bolsa peqetla “transletteration”, yeziq digili bolmaydu. Ularning qiliwatqini ixi tetqiqat yaki bolmisa bir eser yezix. Bizning bu yerde oylawatqinimiz bolsa, bizning menpetimizni we etrapimizdiki realliqni oylap yeziq mesilisini oylixiwatimiz. Bular bolsa tuptin bir birige ohximaydighan ikki hil uqum we meydan. Bularni aydinglaxturiwalayli.

UKY bolsa bizge towendikidek qiyinciliqni ekilidu.

1) Kixi isimlar we Yer namlar:

“Henzu tili Xinjiang xaraitida biz ugenmisek bolmaydighan hokumet tili bolghacqa, bu mesilige nisbeten obektip qarimisaq bolmaydu. Biz Henzu tili bilen herkuni ucrixip turmisaq bolmaydu, bu emiliy realliq…..Alayluq, yer isimliridin Zhongguo, Xinjiang, Guangzhou, Zhengzhou; adem isimliridin Zhu Rongji digenlergege ohxax hetler jumle xeklidila emes belki yekke halettimu u yer bu yerde kozimizge ciliqip turidu. Henzuciki her hil yer we adem isimlirini ixletkende, daim oylimastinla eslidiki penyin haliti boyice yezip taxlax ehtimalliqimiz nahayiti yuquri, bolupmu Henzu tili sawati barlarning kopuncisi xundaq yezixqa konup ketken”(Alimjan Idris)

2) Ikki yeziq otturisidiki qalaymiqancilik,

UYY ugengenler Englishce yaki Pinyince birer nersilerni yazsa h,erplerni izcil h,alda toghra yazidu. Cunki yuqarqi yeziqlar izcil bir biri bilen mas.

UYY ugengen kixi Rosce ugengen bolsa, eger u kixi Uyghurce yazghan caghda daim, UYY diki “r” ni yazimen dep Roscidiki “p” yezip qoyidu. Bu nahayiti ommumi ehwal. Bu ehwalni Rosce ugengenlerge intayin iniq.

Kespi het urghucilarning (Wubizixing) din sirt, mutleh kop kixiler WindowsWord bilen Pinyin arqiliq henzuce het uridu. Eger UKY, pinyin bilen toqunux bolsa, qanciliq qiyinciliq we mujimelliklerning bolidighanlighi h,emmimizge ayan. Meningce bu intayin muhim nuhta.

Alayluq UKY ciqqandin keyin, bezimiz keyboardni Germancigha ozgerti. Bu tahtida “y” bilen “z” ning orni almaxqan. Het yazghan caghda qanciliq qiynilixlar bolidighanlighi u tahtini sinapbaqqanlargha ayan. Eger UKY bilen pinyin qalaymighan bolsa qanciliq qalaymiqancilikni ekilidighanlighi bu iniq. Eger sel diqqet qilmisaq, Englishce yazghandimu UKY ning tesiri bilen qalaymiqancilik bolixi mumkin.

4)Yene bir ixqa sel qarimayli.

Zor bir qisim pinyinge ugunup qalghanlar UKY ni ugunixi natayin, barghansiri bularning sepi zoraymaqta. Bunungdin keyinmu dawamliq zoriyixi munkin. Yene hazir, Uyghur mehteplirimu barghansiri henzuce til mekteplirige aylanmaqta. Biz bundaq bir yoluluxke sel qarimaslighimiz kerek. Bundaq septiki kixiler, Uyghurcini ixletmisimu(yeziq) jenini beqip ketiweridu. Ular ozining bir ikki eghiz gepini Uyghurce ongxap yezixi natayin(az bir kismini hesapqa almighanda). Bundaq kixilerdin, biz UKY ni ugunidu dep umut kutelmeymiz. Lekin bu kixiler biz ucun muhim ular bizning yene bir bayliqimiz(resources). Eger UKY pinyin bilen yeqin bolsa, ular ance kuc serp qilmayla(ozligidin yaki melum turutke bilen) UKY ni uguneleydu. Xuning turutkusi bilen, oz millitining edibi tiligha we yeziqigha qiziqixlar tughuluxi ahirida edibi eserlirimizdin h,ozurlinidighan sewiyegimu yetixi mumkin, we ahirida ozlini tonuxi mumkin. Biz ularni amal bar ozimizning yenigha tartiximiz kerek, ulargha biz qorghan we sepil qurmay, eksice biz ulargha xaraitni tughduriximiz kerek.

5) UKY pinyin bilen toqunux bolmisa,

UKY ning omumxigha nah,ayiti qolayliq xarait yaritimiz, cunki h,azir balilar ucunci(?) siniptin Henzuce pinyin ugunidu, Bu bolsa UKY ni omumlaxturuxtiki eng yahxi xarait.

Esimde qelixice biz pinyinni bir ikki heptidila qalmay uguniwalghan(kucimiz asasen yeziqni igenlexke emes belki alangni igenlexke ketken). Hazir bolsa, balilar neh putun yilda tehi bezi balilarning pinyin sawadi ciqmaydu. Cunki kona yeziq pilen latin(pinyin) yeziqini ohxutux mumkin emes.

Henzu tilida “Zh,ch,sh” lar bolsa bizning teleppuz qiliximizgha eng qiyin tawux. Cunki Uyghur tilida bundaq tawux yoq, lekin mutleh kop yoldaxlar bizni ozidek sozlexke dewet qilghacqa. Axundaq sozlisek, seviyeri bar dep h,esaplighacqa we xundaq umud kutkexke. Bu bezi kixilerning ugunuxige tosalghu bolup, ahirida nurghunlighan kixiler, bundaq qilalmay rohi jehettin tengpungluq buzulup, taki qerighice henzucini yahxi ugunelmeydu.

Undaqta UKY diki hepler bilen pinyindiki herpler ohxax bolup qalsa qandaq ehwallarning bolixi h,emmimizge ayan bolsa kerek.

M.Erdem epfendi siz betingizni UKY ke ozgertimen dep yezipsiz, bu ix biraz aldurangghulukmikin dep oylap qaldim. Bir h,esapta sizning betingiz bilen Teklamakan bekiti yeziqni omumlaxturuxta muhim rol oynaydighan betler. Eger siler qaysini yazsanglar, silerge egixip nurghunlighan kixiler silerning yezixinglar boyice bolixi mumkin.

Hazir tehi UKY munasiwetlik orunlarning aldigha barmidi. Eng muhim mesile, UKY testiqtin otemdu otmemdu buni hec him bilmeydu. Bundaq xaraitat betlerni ozgetix yahxi ix emes. Kutulmigen ehwal yuz berip, testiqlanmisa u caghda yengi yeziq ixletkuciler arisida yene parcilinixlar bolidu. Burun UIY ni omumlaxturux ucun qilghan ixliringiz eh,miyetsiz bolup qalidu.

Eger UKY testiqlanmisa biz yene dawamliq UIY ni texwiq qiliximiz kerek. Cunki, bu yeziq heli omumluxup qaldi we pinyin bilen zidiyet az. Peqetla “h” mesilisini hel qilsaqla bolidu.

Xunung ucun xehsen mening umudim biz UKY ning tehimu ilmiliq bilen lahilinip uning testiqtin otuxini kuteyli. Testiqtin otse, biz munazirlirimizni xuan tohtutup UKY ni omumlaxturux ucun qedem taxlayli, betlirimizni ozgerteyli.



#Eger kixilik almaxlarni ixlitix jeryanida uquxmasliq bolsa ular melum xehslerge qaritilghan emes. Hataliqlar bolsa tuzutup oqasiler.



Aman bolung/bolunglar,

Abdi Reyim(Rey)

[ Next Thread | Previous Thread | Next Message | Previous Message ]
Forum timezone: GMT+2
VF Version: 3.00b, ConfDB:
Before posting please read our privacy policy.
VoyForums(tm) is a Free Service from Voyager Info-Systems.
Copyright © 1998-2019 Voyager Info-Systems. All Rights Reserved.